( روش سخنراني ) اين روش که سابقه اي طولاني در نظامهاي آموزشي دارد به ارائه مفاهيم به طور شفاهي از طرف معلم و يادگيري آنها از طريق گوش کردن و يادداشت برداشتن از طرف شاگرد مي پردازد. در اين روش يک نوع يادگيري و رابطه ذهني بين معلم و شاگرد ايجاد مي شود.
اصولاً برای اجرای هر برنامه ای لازم است ابتدا چارچوب و خط مشی کلی فعالیت ها مشخص گردد و سپس روش های اجرا و وسایل و امکانات موردنیاز برای فعالیت و تحقق هدف های آموزشی، تعیین و انتخاب گردد. الگو معمولاً به نمونة کوچکی از یک شی ء بزرگ یا به مجموعه ای از اشیای بی شمار گفته می شود که ویژگی های مهم و اصلی آن شی ء بزرگ یا اشیاء را داشته باشد.[6] الگوی تدریس، چارچوب ویژه ای است که عناصر مهم تدریس در درون آن قابل مطالعه است و شناخت و آگاهی از عناصر و عوامل مذکور می تواند استاد را در اتخاذ روش های مناسب تدریس کمک کند. تدریس، یک فرایند است و عوامل بی شماری در آن نقش دارند که همة آنها قابل مطالعه و کنترل نیستند، پس معلم باید چارچوبی کوچک و محدود از فرایند تدریس را به عنوان الگو انتخاب کرده و مورد تجزیه و تحلیل قرار دهد، تا بتواند در موقعیت مناسب و محدودة آن چارچوب، فعالیت های آموزشی را سازماندهی کند و روش های مناسب تدریس را انتخاب نماید.[7]
٢١٥ ارزش يابی از درس مطالعات اجتماعی فصل هفتم ٢١٦ مقدمه يکی از عوامل مهم در ارتقای کيفيت يادگيری دانش آموزان ارزش يابی از پيشرفت تحصيلی است. معلمان به تجربه دريافته اند که ارزش يابی کلاسی می تواند به بهبود يادگيری بينجامد و در کشف نقاط ضعف و قوّت فعّاليت های ياد دهی يادگيری به آنان کمک کند. اين معلمان ارزش يابی را به موازات فرايند ياد دهی يادگيری به کار می گيرند و از نتايج آن، به صورت مستمر برای بهبود فرايند يادگيری استفاده می کنند. برای اين گروه از معلمان، آموزش و ارزش يابی دو جريان جدا از يکديگر نيستند بلکه به عنوان دو جريان پيوسته اند که هر گاه يادگيری رخ دهد، ارزش يابی نيز در کنار آن حضور دارد. هدف هر دو جريان، يادگيری است و می توان از ارزش يابی برای يادگيری بهتر و بيش تر استفاده کرد. در اين مبحث، شما با چگونگی بهره گيری از نتايج ارزش يابی برای ارائه ی بازخورد مثبت و سازنده به دانش آموزان و ارتقای سطح عملکرد و آموزشی کلاس درس در مطالعات اجتماعی آشنا می شويد.
١٩٤ فصل ششم ١٩٥ مقدمه اگرچه تعليم و تربيت از ديرباز در هر زمان و مکانی با استفاده از ابزار و وسايل آموزشی مختلف توأم بوده است اما در دهه های اخير با تغيير نگرش نسبت به امر ياددهی يادگيری، مواد و وسايل آموزشی در تعليم و تربيت و نظام آموزشی هر کشور جايگاهی خاص يافته است. به عبارت ديگر، با تغيير نقش معلم از ارايه کننده ی صرف اطلاعات به يک راهنما و تسهيل کننده ی جريان آموزش، نقش موادّ آموزشی در پويايی امر تعليم و تربيت پررنگ تر شده است. امروزه نه تنها معلمان به نقش و ارزش موادّ آموزشی در بالا بردن کيفيت فرايند تدريس و يادگيری مؤثر، واقف شده اند، بلکه خانواده ها نيز خواستار استفاده ی بيش تر از موادّ آموزشی اند. در بين صاحب نظران « مهارت های يادگيری پايدار » هم چنين، پس از نضج گرفتن انديشه و مفهوم آموزش و پرورش، توجه خاص به موادّ آموزشی در قالب بسته های آموزشی افزايش يافته است.
١٧٤ در مقابل اين انباشت اطلاعات و دانش محدود و معين، رويکردهای جديد و فعال بر درگير ساختن دانش آموزان با موضوعات مهم و جاری يا مسائل و مشکلات اجتماعی به طوری که افراد برای شکل بخشيدن يا اصلاح و بازسازی جامعه آمادگی لازم را کسب کنند، تأکيد دارند. امروزه، رويکردهای مختلفی در آموزش اين درس وجود دارد که از جمله می توان به رويکردهای زير اشاره کرد. رويکرد اکتشافی کاوشگری ١ که بر تحقيق و حلّ مسئله تأکيد دارند؛ رويکرد انتقادی واکنشی که بر ديدگاه های متخصصان تعليم و تربيت چون پائولوفرير مبتنی است؛.
١٤٧ عمده ترين ضرورت های آموزش جغرافيا را می توان به شرح زير خلاصه کرد ١ ضرورت آشنايی و درک ابعاد مختلف محيط زندگی و اجزای آن: برای هر فرد ضرورت دارد که محيط زندگی خود را بشناسد و به ارتباط ميان پديده های محيط زندگی خود پی ببرد.آموزش جغرافيا به کنجکاوی و نياز انسان در مورد چه چيزی، کجايی، چرايی و چگونگی پديده ها و پراکندگی آن ها، شکل و نوع آن ها پاسخ می دهد. شناخت محيط زندگی در مقياس های مختلف اعم از محله، منطقه، کشور تا کشورهای همسايه و جهان با ارائه ی اطلاعات و حقايق لازم درباره ی اين محيط ها، پيش شرط لازم برای برخورد منطقی و رفتار معقول با محيط اطراف است. فراگيری جغرافيا به برداشتی صحيح و واقع بينانه از مکان ها، موقعيت های مکانی، کشورها و نواحی منجر می شود و فراگيرندگان تفاوت ها و تشابهات مکان های مختلف را درک می کنند و به اولين گام که درک صحيح از ارتباط بين عناصر و پديده های جغرافيايی و تنوع « سواد جغرافيايی » از کسب محيطی است و هم چنين آگاهی از شيوه های زندگی انسان در محيط های جغرافيايی است، دست می يابند..
١٢٣ فصل پنجم ملاحظاتی پيرامون آموزش جغرافيا، تاريخ و مدنی ١٢٤ مقدمه از رشته ها و شاخه های گوناگون « مطالعات اجتماعی » چنان که پيش تر گفتيم، گرچه برنامه ی درسی علمی بهره می جويد اما به طور کلی در مقياس جهانی، سه رشته ی جغرافيا، تاريخ و آموزش های مدنی و شهروندی، در آموزش اين حوزه ی يادگيری در مدارس، جايگاهی اصلی دارند. در اين جا ذکر اين نکته ضروری است که اصولاً امروزه، آموزش هر يک از اين موضوعات در برخی کشورهای صنعتی و دانشگاه های معتبر جهان، خود يک رشته ی تحصيلی دانشگاهی است که همه ساله تعدادی دانشجو در جهت کسب تخصص در آموزش جغرافيا يا تاريخ و ساير رشته ها تربيت می شوند. ديگر آن که به دليل مباحث مفصل و گسترده ای که در زمينه ی آموزش اين رشته ها وجود دارد، روش آموزش هريک از اين موضوعات، توليد و تأليف کتاب جداگانه و حتی کتاب های مختلف را طلب می کند. لذا در اين بخش با توجه به گنجايش محدود و معين اين کتاب، تنها به ملاحظات عمده در آموزش اين رشته ها بسنده می شود و دانشجويان می توانند برای کسب آگاهی بيش تر به کتاب هايی که به طور خاص در زمينه ی آموزش هر رشته نوشته شده است و هم چنين منابع معرفی شده در پايان اين فصل، مراجعه کنند.
٩٥ کاربرد برخی نظريه های يادگيری در آموزش مطالعات اجتماعی فصل چهارم ٩٦ مقدمه آشنايی معلمان با نظريه های يادگيری کمک می کند تا شناخت بهتر و بيش تری از نحوه ی يادگيری، تفکر و ارتباط کودکان با ديگران و محيط پيرامون، بيابند. اين آگاهی و شناخت موجب می شود تا معلمان افق های جديد را در مقابل خود بگشايند و زمينه های توسعه ی کيفی حرفه ای خود را فراهم کنند. بررسی روند رشد و تکامل يادگيرندگان نشان می دهد که رشد اجتماعی کودکان ابعاد مختلفی دارد و به علاوه آهنگ رشد و تکامل در همه ی کودکان يکسان نيست و تفاوت های بارزی در ابعاد جسمانی، فکری و عاطفی و اجتماعی آن ها بنا بر عوامل مختلف وجود دارد.
٥٦ فصل سوم اصول و روش های ياددهی يادگيری مؤثر در آموزش مطالعات اجتماعی ٥٧ مقدمه آموزش مطالعات اجتماعی با توجه به رويکرد نهفته ی آن، يعنی تربيت اجتماعی و شهروندی و پيوند بسيار نزديک آن با زندگی روزمره، چنان چه با روش های مؤثر، جذاب و متناسب با ظرفيت های روانی دانش آموزان ارائه شود، می تواند به مؤثرترين حوزه ی يادگيری و درس مورد علاقه ی دانش آموزن تبديل شود. در اين فصل، اصول ياددهی يادگيری مؤثر در مطالعات اجتماعی، برخی روش های نسبتاً جديد و هم چنين طراحی واحد يادگيری به شما ارائه می شود.
١٧ فصل دوم حيطه های اصلی در آموزش مطالعات اجتماعی ١٨ مقدمه همان طور که در فصل اوّل توضيح داديم، هدف اصلی مطالعات اجتماعی، تربيت شهروند مطلوب است و بر همين مبنا افزايش سواد اجتماعی، گسترش ارزش ها و تقويت رفتارها و مهارت های مطلوب، به منابع متعددی در زمينه ی محتوا نيازمند است. برنامه ی درسی مطالعات اجتماعی هم چون را در « ارزش ها و نگرش ها » و « مهارت » ،« دانش و شناخت » ساير دروس سه حيطه يا قلمرو اساسی برمی گيرد. در اين فصل، هر يک از اين حيطه های سه گانه و قلمرو و ويژگی های خاص آن ها در چارچوب برنامه ی درسی جديد مطالعات اجتماعی برای دوره ی آموزش عمومی تشريح می شود: ١ حيطه ی دانش و شناخت محتوای برنامه ی درسی مطالعات اجتماعی برگرفته از موضوعات مختلف علوم اجتماعی و انسانی است؛ لذا در حيطه ی دانش و شناخت با رشته های مختلفی سر و کار دارد. ٠
فصل اوّل
ماهيت مطالعات اجتماعی و ويژگی های آن ١ ٢ مقدمه و آماده ساختن افراد برای زندگی اجتماعی به يکی از « تربيت اجتماعی » از آن جا که امروزه مهم ترين نيازهای تعليم و تربيت مبدل شده است، برنامه ی درسی مطالعات اجتماعی به دليل ويژگی ها و ماهيت آن، جايگاه خاص و مهمی در ميان برنامه های درسی، از منظر تربيت اجتماعی و آموزش مهارت ها و صلاحيت های مورد نياز اجتماعی، دارد و تلاش می شود اين حوزه ی يادگيری از طريق انتقال و پرورش دانش ها، مهارت ها و نگرش های مورد نياز، افراد را به گونه ای تربيت کند تا بتوانند در جامعه، نقش کارآمد و مناسب را به خوبی ايفا کنند.l
روش و مراحل تنظیم طرح درس روزانه طرح درس جزئيات لازم براي آموزش يک يا چند درس در مورد يک موضوع را تعيين مي کند. درسها ممکن است کوتاه و سي دقيقه اي باشند و چند ساعت به طول بينجامد. محتوا، سن، بلوغ ذهني و فعاليت هايي که دانش آموزان بايد انجام دهند. از عواملي هستند که مدت زمان تدريس را مشخص مي سازند البته بدون نوشتن و تدوين برنامه و طرح درس هم مي توان کلاس درس اداره کرد؛ اما اگر معلم مي خواهد از کارآيي مؤثر در فرآيند تدريس برخوردار باشد. بايد طرح درس خود را دقيقاً تنظيم نمايد. در تنظيم طرح درس، اهداف رفتاري، انتخاب محتوا و فعاليت هاي آموزشي بايد در هسته مرکزي آن قرار گيرند.ازفواید توجه به سازه ها در فرآیند طراحی، موارد زیر را می توان نام برد:
باسلام به کاربران محترم