بسمه تعالی

تحلیل محتوای کتاب علوم  ابتدایی

اهمیت آموزش علوم تجربی در دوره ابتدایی

فراگیری علوم تجربی به کودکان کمک م یکند تا رو شهای شناخت دنیای اطراف خود را بهبود

بخشند. برای این منظور آنها باید مفاهیمی کسب کنند که به آنها کمک کند تا تجارب خود را با یکدیگرنگاه کن گیاهی که در نزدیک پنجره بوده، خوب رشد کرده ولی گیاهی که در آن « : مرتبط سازند مثلاًکودکان باید رو شهای .» اتاق تاریک بوده پژمرده شده است، شاید گیاه به نور احتیاج دارد تا رشد کند

کسب اطلاعات، سازماندهی، کاربرد و آزمایش کردن را بیاموزند. این فعالیتها توانایی آنان را در

درک دنیای اطراف تقویت م یکند و برای تصمیم گیر یهای هوشمندانه و حل مسایل زندگیشان یاری

». گلدان را از اتاق کم نور به پشت پنجرهٔ رو به آفتاب بگذارم، ببینم چه می شود « م یدهد. مثال دیگرامروزه آموختن علوم تجربی همچون سوادآموزی و حساب کردن امری اساسی و ضروری

است که با زندگی روزمرهٔ ما در ارتباط است و با پیشرفت تکنولوژی اهمیت آن بیشتر شده است. به

عبارت دیگر آموزش علوم بیشتر به آموزش راه یادگیری م یپردازد که آگاهی از آن برای هر کودکی لازم است، چرا که در دنیایی زندگی م یکند که سریعاً در حال تغییر است و هر فردی باید قادر باشد خود رادایم با آن تغییرات هماهنگ سازد. گفت هاند که در 20 سال دیگر سرعت رشد اطلاعات آنقدر سریع است که در کمتر از 75 روز میزان اطلاعات و دانش بشر دو برابر م یشود و بنابراین آنچه مهم است یادگیری شیوه کسب اطلاعات و به روز کردن و پردازش آنهاست و نه کسب اطلاعات به مثابه یک بستهٔ دانشی.

به این دلیل فراگیری علوم تجربی دو جنبهٔ مثبت دارد. هم فرایند است و هم فراورده.

از دو گلدان « . فرایند علوم؛ روش یافتن اطلاعات، آزمایش نظریات و توضیح و تفسیر آنهاست

کاملاً مشابه، یک گلدان را در جای کم نور و دیگری را در جای پر نور م یگذارم به اندازهٔ هم آب می دهم» ؟ تا ببینم آیا واقعاً میزان تابش نور بر رشد گیاه اثر داردفراوردهٔ علوم، نیز آراء و عقایدی است که م یتواند در تجارب آتی به کار گرفته شود. اینکه به این معنی است که آموزش علوم فقط زمانی فایده های بالا را دارد که مراحل » می تواند « م یگوییم صحیح و مناسب خود را طی کند و گرنه هیچ تضمینی برای دستیابی به آنها نیست. و چون این دو، یعنی فرایند علوم و فراوردهٔ علوم شدیداً به یکدیگر وابست هاند، بسط و پرورش آنها نیز باید همراه هم تحقق پذیرد. این موضوع در انتخاب انواع فعالی تهای آموزشی دان شآموزان از اهمیت ویژه ای برخورداربه عنوان یک فراوردهٔ علمی، باید ،» گرما باعث افزایش حجم مواد م یشود « است. مثلاً آموزش مفهوم از طریق مسیر مناسب و انجام فعالیت های مناسب، )فرایند علم(، ارائه شود تا آموزش به واقع اتفاق افتد. قبل از توجه به این مورد، به دو نکتهٔ مهم دیگر که بر اهمیت آموزش علوم تأکید دارد می پردازیم.اول اینکه چه ما علوم را به کودکان آموزش دهیم، چه ندهیم، آنان خود، از اولین سا لهای کودکیشان،عقاید و نظریاتی دربارهٔ دنیای اطراف خود کسب م یکنند. اگر این عقاید براساس مشاهدات اتفاقی وحوادث تحقیق نشده و قبول شنید هها باشد احتمالاً غیرعلمی و گذراست و از این گونه تصورات دراگر درِ کتری « اطراف کودکان زیاد است و به هر حال آنها را کسب م یکنند. مثلاً بسیاری معتقدندجریان الکتریسته زمانی که سیمها تاب نخورده، بیشتر « یا ،» را ببندید، آب در دمای کمتری میجوشدو بسیاری تصورات غلط دیگر که بر تصورات آنها در مورد تجاربشان اثر می گذارد. » است نکته دیگر اینکه اگر کودکان به حال خود گذاشته شوند با تصوراتشان عقایدی خلق میکنند که برای به حرکت در آوردن اجسام، نیرو لازم است. ولی برای متوقف ساختن « بیشتر غیرعلمی اند؛ مثلاًاز آنجا که این عقاید را م یشود آزمایش کرد، وظیفهٔ آموزش علوم این است .» آنها نیرویی لازم نیست که به کودکان اولاً علاقه مندی و ثانیاً مهارت کافی برای انجام این آزمای شها را بدهد. انجام آزمایشهانه تنها باعث اصلاح عقاید کودکان می شود، بلکه به آنان میآموزد که در علوم تجربی نسبت به آنچه نامیده م یشود شک کنند مگر آنکه صحت آن را از طریق آزمایش تجربه کنند. از این طریق » حقیقت «را برای آنان توضیح داد و به این ترتیب آنان در مییابند که گاه » فرضیه سازی « به راحتی میتوان فرایندعقاید و نظریاتی وجود دارند که صحت آنها از طریق آزمایش قابل اثبات نیست ولی تا زمانی که در عمل رد نشوند و با آزمایشها و تجارب سازگارند، مفیدند.

 

یکی از حوز ههای یادگیری در برنامه درسی ملی حوزهٔ علوم تجربی است. در بیانیهٔ این حوزه،

تعریف، کارکرد، قلمرو و جهتگیری های کلی به شرح زیر مورد توجه قرار گرفته است:

تعریف علوم تجربی: علوم تجربی، حاصل کوشش انسان برای درک واقعیت های هستی و

کشف فعل خداوند است.

کارکرد حوزۀ علوم تجربی:

1 برخورداری متربیان از سواد علمی فناورانه در بُعد شخصی و اجتماعی

2 رشد و ارتقاء شایستگیهای عقلانی، ایمانی، دانشی، مهارتی و اخلاقی

3 شناخت و استفادهٔ مسئولانه از طبیعت به مثابه بخشی از خلقت الهی

4 ایفای نقش سازنده در ارتقای سطح زندگی فردی، خانوادگی، ملی و جهانی

5 زمینه سازی برای تعظیم نسبت به خالق متعال ازطریق درک عظمت خلقت

6 تعمیق و تعادل در نگرش توحیدی و دستیابی به درک غایت مند از خلقت.

قلمرو حوزۀ علوم تجربی

١ دانش: شامل زندگی و موجودات، زمین و پیرامون آن، ماده و تغییرات آن، انرژی و

تغییرات آن، طبیعت و مواد فراوری شده، علوم در اجتماع، علوم در زندگی روزانه، تاریخ علم در ایران و اسلام و...

٢ فرایندهای علمی: شامل مهار تهای فرایندی مانند مشاهده، جم عآوری اطلاعات، انداز هگیری،

تغییر یافت هها، فرضیه و مد لسازی، پی شبینی، طراحی تحقیق، برقراری ارتباط و مهار تهای پیچیدهٔ تفکر

3 فناوری: بیوتکنولوژی، نانوتکنولوژی، انرژی های نو و نجوم

جهت گیر یهای کلی: سازماندهی محتوا تا پایان دورهٔ ابتدایی و دورهٔ اول متوسطه، به صورت

تلفیقی است.

در سازماندهی محتوا و آموزش باید موارد زیر مورد توجه قرار گیرد:

1 پذیرش اصل همه جانبه نگری براساس پذیرش رویکرد تلفیقی

2 تلفیق نظر و عمل جهت پرورش مهارت های فرایندی علمی

3 آموختن روش و مسیر کسب علم، آگاهی و توانایی

4 پرورش انواع تفکر جهت نیل به خودیادگیری، ژر فاندیشی و تعالی جویی

5  ایجاد ارتباط بین آموز ههای علمی و زندگی واقعی (علم مفید، سودمند، هدفدار و...)

6  مرتبط ساختن محتوای یادگیری با کاربردهای واقعی (یادگیری معنادار)

7 پرورش انسا نهایی مسئولیت پذیر، متفکر و خلّق.

لازم به ذکر است که در جدول، سطوح در نظر گرفته شده به صورت های زیر تعریف می شوند.

سطح یک: آنچه که همه دانش آموزان باید به آن دست یابند

سطح دو: آنچه که بیشتر دانش آموزان به آن دست خواهند یافت

سطح سه: آنچه که برخی از دانش آموزان به آن دست خواهند یافت.

 

علوم در همه جا: درس علوم تنها در مدرسه و کلاس درس اجرا نمی شود؛ بلکه تمامی عرصه های زندگی، محلّ یادگیری علوم است و شما می توانید معلّم علوم فرزند خود باشید و همه جا را به کلاس علوم تبدیل کنید.

کمک آری، جایگزینی نه: فرزندان خود را در انجام فعّالیت ها یاری کنید، امّا جایگزین آن ها نشوید.

برای این منظور، در برخی از صفحات کتاب مطالبی درون کادرهای آبی رنگ آمده است.

پشتیبانی از مدرسه: همیشه مدرسه را در تهیّه ی وسایل موردنیاز انجام فعّالیت ها پشتیبانی نمایید.

توجّه به پرسش ها: کنجکاوی و پرسشگری را در فرزند خود تقویت کنید و پرسش های او را مورد توجّه قرار دهید.

بپرسید: با فرزند خود درباره ی آنچه در کلاس علوم اتّفاق می افتد، گفت وگو کنید. بپرسید چه کار کردی؟چه پرسیدی؟ چه یاد گرفتی؟

وسایل خانگی: هنگام کار با وسایل خانگی و لوازم منزل، اصول علمی آن ها را به کودک آموزش دهید.

تمرین یادگیری: هر رسانه ی عمومی (صدا و سیما، مجلّت، کتاب ها و…) می تواند یک منبع یادگیری باشد. شمااین امکان را به واقعیت تبدیل کنید.

لذّت یادگیری: بسیاری از آزمایش ها در خانه قابل انجام هستند. لذّت یادگیری همراه با فرزند خود را هرگز از دست ندهید. کتاب خوانی نیز یک فعّالیت علمی به شمار می آید.

توجّه به جای تشویق: به جای تشویق فرزند خود و دادن جایزه، سعی کنید با توجّه و دقّت به کار او، احساس رضایت مندی و تأیید خود را نشان دهید.

همکاری با گروه: فرزند خود را به همکاری با دیگر دانش آموزان در مدرسه ترغیب کنید. او باید طعم موفّقیت رادر گروه بچشد.

علوم و مشاغل: درباره ی شغل های مختلفی که در جامعه وجود دارد و ارتباط هر شغل با علم و فنّاوری با فرزندخود گفت وگو کنید.

نگاه عمیق به یادگیری: کتاب درسی را به منبعی برای پرسش و پاسخ های حفظی تبدیل نکنید.

ایمنی، قبل از هر چیز: نکات ایمنی، بهداشتی و پیشگیری را مستقیماً و با جدّیت به فرزند خود آموزش دهید.

« خواندن کلید یادگیری: ایجاد توانمندی خواندن همراه با درک و فهم متن های اطّلاعاتی و ادبی یک هدف »آموزشی بسیار مهم است و در یادگیری مادام العمر نقش بسیار مهمّی دارد. این کار از طریق خواندن کتاب، همراه با دادن فرصت تأمّل، دریافت و تفکّر درباره ی مطالب آن، تقویت می شود

 

 

فراگیری این آموزش در اوایل دوران کودکی از دو نظر اهمیت دارد.

اول آنکه کودکان درمییابند که در علم تجربی عقایدی صحیح است که مستدل باشد

و دوم اینکه احتمال پذیرش نظریاتغیرمستدلی که با مفاهیم علمی در تضاد مستقیم است کم میشود. آنچه مهم است این است که بررسیهای متعدد نشان داده که هر چه طول مدت زمانی که فرد عقیدهٔ غلطی را کسب کرده زیادتر باشد

امکان تغییر آن مشکلتر است. در عمل دید ه ایم فرایند تغییر نظر دانش آموزان دبیرستانی هنگامی که یک نظر غیرعلمی را در علوم تجربی پذیرفت هاند بسیار مشکل تر از این فرایند در دان شآموزان ابتدایی است.

بزرگسالان در مقابل تغییر عقیده مقاومت میکنند و این خود مانعی بزرگ در آموزش علوم تجربی به

دانش آموزان بزرگسال است. به این دلیل اگر آموزش علوم تجربی در دورهٔ دبستان مسیر منطقی خودرا طی کند، مانع پیدایش بحران در دورهٔ دبیرستان خواهد شد. دانش آموز دبستانی یاد میگیرد که

باید » بستن در قابلمهٔ آبی که روی شعله است باعث میشود آب در دمای کمتری بجوشد « پذیرش نظریهٔ با آزمایش کردن همراه باشد، و زمانی که آزمایش این نظریه را رد کرد او به سادگی قبول میکند که بایدانعطاف پذیر باشد و اشتباهات خود را بپذیرد. به این دلیل چنین دانش آموزی در دورهٔ دبیرستان دردروس علوم تجربی نظریات غیرعلمی خود را ساد ه تر کنار می گذارد.

اهداف علوم تجربی وهماهنگی آن با اهداف سایرموضوعات درسی

بسیاری از مهار تها، نگر شها و عقایدی که دانش آموزان در درس علوم تجربی از طریق

فعالیتهای علمی کسب میکنند، به گونه ای است که میتوانند آنها را در بقیهٔ موضوعات درسی نیز

بیاموزند و به کار گیرند؛ بنابراین با توجه به اینکه در هر پایه دورهٔ ابتدایی فقط یک معلم این موضوعات را آموزش میدهد، کار آموزش بسیار ساد ه تر میشود. کلیهٔ مهار تهایی که فرایند آموزش علوم به آنهاوابسته است، مثل مشاهده کردن، پیش بینی، استنباط و... به عنوان مهار تهای یادگیری در سطوح وسیعی از موضوعات درسی تلقی م یشود و در دوره ابتدایی، مثلاً هنگامی که دانش آموز طول یک خط را با دانه های لوبیا اندازه گیری کرده و با حدس قبلی خود مقایسه میکند، معلم نمی تواند مشخص کند که دانش آموز فعالیت مرتبط با علوم تجربی را انجام م یدهد یا ریاضی را. طبقه بندی یک فعالیت به عنوان فعالیت علوم تجربی یا ریاضی چندان تغییری در نحوهٔ فعالیت نم یدهد، با این حال اگرچه بسیاری از اهداف علوم با اهداف موضوعات آموزشی دیگر یکسان است، اما باید دقت کرد که این یکسانی شامل همهٔ اهداف علوم نم یشود. مثلاً در تاریخ، زمانی که با استناد به شواهد تاریخی یک تعریف پیشنهاد م یشود امکان تکرار تاریخ برای اثبات صحت یا عدم صحت آن وجود ندارد، اما در علوم تجربی وقتی گفته م یشود که نور در رشد گیاهان نقش اساسی دارد « میتوان گیاهان را تحت ،»شرایط کنترل شده ای پرورش داد و تأثیر نور را برآنها مشاهده کرد. یا وقتی به کودک گفته می شود درخت یک موجود زنده است وی باید تجارب کافی از درخت و موجود زنده کسب کرده باشد تا با » «ارتباط آنها با یکدیگر این واقعیت را بپذیرد. بنابراین آن دسته از فعالی تها که کودکان طی انجام آن باروش علمی و مشاهدهٔ اشیای اطراف عقایدی را کسب م یکنند، به منزلهٔ آموزش علوم تجربی قلمدادمیشود و این وجه تمایز اصلی علوم تجربی با بسیاری از موضوعات درسی است.

بسیاری از نگر شهایی که ما از آنها به عنوان نگرش های علمی نام م یبریم مانند کنجکاوی،

پشتکار، انعطاف پذیری و عدم تعصب، در هر نوع آموزشی مهم است. بنابراین وقتی دانش آموز در

فعالیتی مهار تها و نگر شها را به کار می برد، میتوان گفت وی در حال یادگیری علوم تجربی است

و این وابستگی شدید علوم و سایر موضوعات درسی را م یرساند و به این دلیل معلم در روش تدریس خود تا حد امکان باید از شیوهٔ واحدی در آموزش موضوعات مختلف دورهٔ ابتدایی استفاده کند تاآموزش علوم نیز مؤثر واقع شود.

در برنامه درسی جدید اهداف آموزش علوم در سه حیطه کسب دانستن یها، مهارت ها و

نگرش های ضروری به صورت یکپارچه درقالب شایستگیها تبیین گردیده است. این شکل از بیان

اهداف نیازمند آن است تا کودکان قادرباشندآموخته های خودرا به صورت معنادار به کارگیرند و آن رابه موقعیت جدید انتقال دهند. این مفهوم ناظر به بافت و زمینه ای که یادگیری در آن رخ می دهد و نیزپیامدهای حاصل از یادگیری است.

رویکرد زمینه محور و ویژگی های آن

زمانی که قرار است مفهومی را به کودکان آموزش دهیم، اگر بتوانند برای آنچه آموزش داده

می شود، دلیل و معنایی در محیط اطراف بیابند، یادگیری بسیار راحت تر صورت می گیرد. البته این امر خاص کودکان نیست بلکه یادگیرندگان بزرگسال نیز زمانی بهتر یاد میگیرند که برای آنچه می آموزند

آموزش « : دلیلی در ارتباط با زندگی و محیط روزمره بیابند. در این رابطه هالبروک اظهار می دارد که نمی تواند در خلأ اتفاق افتد. آموزش نیازمند بافت و زمینه است تا برای آنچه به مخاطب می آموزددلیل و جایی در زندگی روزمره وی پیدا کند. درس علوم تجربی شامل محتوا، موضوع ها و مفاهیمی است که می تواند به محیط زندگی یادگیرنده انتقال داده شود.این شیوه کار از اید ه هایی که مفاهیم وموضوعات را در موقعیت های اصلی و واقعی آنها به کار می گیرد استفاده می کند و می تواند موجب) هالبروک 2010 ( ». بالندگی دانش آموزان شود

دررویکرد زمینه محور یا تماتیک، آموزش مفاهیم علمی در زمینه زندگی روزمره فراگیران، اصل

قرار می گیرد و با همین راهبرد است که یادگیری جذاب ترمی شود. این رویکرد ازاین بابت تماتیک

یا موضوع های مربوط به زندگی را اصل قرار می دهد و مفاهیم (Theme)نامیده می شود که تم هاعلمی را در ارتباط با این موضوع ها طرح می کند.در این فرایند فراگیران با موضوع، احساس نزدیکی و آشنایی م یکنند و انگیزه بیشتری برای یادگیری پیدا می کنند. چون موضوع ها و زمینه های یادگیری درگیر (Theme) از بطن زندگی روزمرهٔ آنان اخذ شده است. کودکان در فرایند یادگیری با موضوع می شوند و در این ارتباط موضوعات علمی را به کار می گیرند. این شیوه به کارگیری و ارائهٔ علوم وموضوعات و مفاهیم علمی در موقعیت و مکان های آشنا ومناسب کودک، یادگیری را برای وی معنادارو ملموس می کند.

رویکرد زمینه محور بر این واقعیت تأکید دارد که یادگیری با شخصیت و احساساتی که مخاطب

(فراگیر) از خود نشان می دهد ارتباط دارد.در این فرایند، تجربه های یادگیری از تعامل فراگیر با محیط یادگیری به دست می آید و ساخت و ساز شخصی دانش، هنگامی روی می دهد که تعامل بین دانش فعلی فرد و تجرب هها با محیط روی می دهد. به عبارت ساده زمینه و محیط بریادگیری تأثیر می گذارند.

ویژگی عمدهٔ رویکرد زمینه محور این است که می تواند بسیاری ازحوزه های برنامه درسی را

به هم پیوند زند و آنها را یکپارچه کند. در این رویکرد موضوعات آموختنی پراکنده نیستند و از یک

انسجام درونی برخوردارند.

ویژگی دیگر رویکرد زمینه محوراین است که بستر خوبی را برای پیشرفت تدریجی سواد علمی

نوآموزان همراه با افزایش توانایی خواندن و نوشتن آنهابه همراه دارد و موجب آن می شود تا یادگیری برای فراگیر لذت بخش، نشاط آور و مفید شود.

در رویکرد زمینه محور معلم به محیط های متنوع یادگیری (کلاس، آزمایشگاه، خانه، مزرعه

برنج یا...) نیاز دارد. در این فرایند وی مفاهیم را با مثال ومصداق هایی از محیط زندگی فراگیر ارائه می کند. به طورمثال در آموزش موضوع هایی مثل جانوران، گیاهان، آهن ربا، آب و خاک و سنگ،مثال ها را از محیط زندگی کودک می گیرد و در همان فضا پرورش می یابد. وقتی از جانوران و یاگیاهان صحبت می کند تا دانش فراگیر را در این زمینه ها زیاد تر کند، جانور و گیاه برای کودک آشنااست و مثال ها از خود کودک و در ارتباط با محیط آشنای او آورده می شود و در نهایت حاصل کارو تعامل کودکان با یکدیگر و با معلم به دانشی می رسد که خود در تعامل با محیط زندگیش کسب کرده است و متناسب با نیازهای اوست. اعتقاد بر این است که این شیوه یادگیری باعث می شود تا فراگیرآموزش را به محیط عادی زندگی خود بکشاند. بدیهی است زمانی که فراگیر بین آموخته ها و نیاز های روزمره ارتباط تنگاتنگی می بیند انگیزه یادگیری او بیشتر شده و نیز میزان مشارکت وی در فرایندیادگیری زیادتر و دامنه آموخته های وی افزایش می یابد. رویکرد زمینه محور از مهار تهای موردتأکید در رویکرد فرایند محور و نیز از روش های مورد استفاده دررویکرد پژوهش محور بهره می گیرد تایادگیری علوم تجربی را برای یادگیرنده معنا دار و مرتبط با زندگی روزمره و کاربردی کند.

با توجه به ویژگی آموزش زمینه محور هر فعالیتی که پیشنهاد می کنید باید دارای ویژگی های زیر باشد:

١ در ارتباط با زندگی روزمره کودک باشد(رویکرد مسئله محور باشد :مثال:مشکل کم آبی/

محیط زیستی/ انرژی/...).

2 قابل تجربه و آزمایش باشد، به کودک کمک کند تا با بروز خلاقیت های خود کشف

کند، اختراع کند و به ایده های نو فکرکند.این فعالیت ها قلب یادگیری مفهومی هستند (رویکرد

پژوهش محور: معرفی فعالیت های پژوهشی در ارتباط با مسئله طرح شده، مثال: مسئله آلودگی محیط زیست/کم آبی/ صرفه جویی در انرژی/...).

3 کاربرد داشته باشد، مفاهیم و اطلاعاتی که نهادینه شوند کودک را به تصور یک آینده مجازی

میکشانند ارتباط بین تئوری و عمل:تصور مشاغلی در ارتباط با مسئله (مثال: مشکل کم آبی(/حل

مسئله )مثال: ارائه راه حل هایی برای حل مشکل کم آبی از طریق برخورد مناسب با مسئله)

4 تا حد امکان کودک را به کار گروهی تشویق کند. یادگیری مشارکتی و تعاملی مقدمه

یاد گیری مفهومی پایدار است (یادگیری مشارکتی: انجام پژوهش ها و یا جمع آوری اطلاعات به صورت گروهی و تعامل در مورد یافته ها و تجزیه و تحلیل آنها).

5  از نتایج آموخته ها در علوم تجربی استفاده کند.به عبارت دیگر موقعیت های جدیدی فراهم

کند که کودک بتواند آموخته ها را در آن موقعیت ها نیز به کار گیرد (پژوهش علم در عمل، مثال: انجامفعالیت هایی در عمل در مدرسه یا خانه برای حفاظت از آب/ جلوگیری از آلودگی آب/صرفه جویی درمصرف آب/...)

آیا شما زمینه محورتدریس می کنید؟

در هنگام برنامه ریزی برای تدریس علوم تجربی پرسش های زیر را مرور کنید تا میزان پایبندی

خود را به هدف های آموزش زمینه محور ارزیابی کنید. بدیهی است هر چه تعداد پاسخ های مثبت شما

بیشتر باشد آموزش شما به رویکرد زمینه محور نزدیک تر است.

آیا مفاهیمی که آموزش می دهید از محیط زندگی دانش آموز گرفته شده است ؟ به عبارتی برای

وی آشنا است؟

مثال ها از زندگی روزمره دانش آموز گرفته شده است؟

مفاهیم براساس دانش فعلی دان شآموز بنا نهاده شده است؟

مثال ها و تمرین ها شامل موقعیت های حل مسئله واقعی است که دان شآموز با آنها آشنا است؟

من باید این را یاد « مثال ها و تمرین ها، نگرشی در دان شآموز ایجاد می کند برای اینکه بگوید

؟» بگیرم

آیا دانش آموزان خودشان اطلاعات را جمع آوری و تجزیه و تحلیل می کنند تا مفاهیم را

بیاموزند؟

آیا به دانش آموزان فرصت می دهید تا اطلاعاتی را که جمع آوری کرده اند تجزیه و تحلیل کنند؟

آیا فعالیت های آموزشی، دانش آموزان را به کاربرد مفاهیم و اطلاعات در زمینه های مفید و

مرتبط با زندگیشان مثل تصور آینده )مثل آینده شغلی( و مکان های نا آشنا )مثل محیط های کاری و

کارگاه ها( تشویق می کند؟

آیا دانش آموزان در گروه های تعاملی که گفت وگو و ایده های مهم در آن رد و بدل شده و

تصمیم گیری می شود شرکت می کنند؟

آیا درس ها، تمرین ها و آزمایش ها توان خواندن، نوشتن و مهارت های ارتباطی دیگر به غیر از

استدلال های علمی را پرورش می دهد؟

اهداف و پیامدهای یادگیری

انتظار می رود اصلاحات برنامه درسی علوم تجربی که با هدف انطباق با برنامه درسی ملی

صورت می گیرد بتواند کیفیت آموزش در سطح مدارس کشور را ارتقا داده و باعث بهبود عملکرد

دانش آموزان شود. برای بهبود آموزش و موفقیت مدرسه باید عملکرد دان شآموزان در فرایند آموزش و ارزشیابی یا آنچه که آنها واقعاً آموخته اند و قادر به انجام دادن آن هستند، به صورت همه جانبه وگسترده مورد توجه قرار گیرد. در حقیقت آنچه مدرسه ویا معلم را به یک واحد آموزشی یا معلم موفقو کارآمد تبدیل می کند. بازده یا محصول مدرسه یعنی عملکرد دانش آموزان است.

از این رو، به زبان ساده این کار با روش سنتی که در آن دانش آموز آموخته ها را بازگو می کند

و معلم سعی دارد کتاب درسی را تمام کند امکا نپذیر نیست، زیرا دانش آموزان باید بتوانند اطلاعات

و » مسائل کلی « جدید را با دانش و آموخته های پیشین خود پیوند داده، واقعیت ها و حقایق را به

روزمره ای که با آن برخورد می کنند ارتباط دهند، پرسش ها را به طور عمیق بررسی کنند و به خوبی بتوانند آموخته های خود را در زمینه های جدید به کار گیرند.

برای تحقق این امر لازم است معلمان درطراحی برنامه آموزشی خود به سه سؤال زیر پاسخ دهند:

1 مفاهیم، مهارت ها و ایده های اساسی که دانش آموزان باید به آن دست یابند، کدام اند؟

2 چه مدارک و شواهدی بیانگر آن است که دانش آموزان به راستی مطالب اصلی را فرا گرفته اند

و می توانند دانش و مهارت هایی که کسب کرده اند را به نحوی معنادار و مؤثر در موقعیت های جدیدبه کار گیرند؟

3 چه راهکارها و روش های تدریسی به دانش آموزان کمک خواهد کرد تا بتوانند مفاهیم را

بسازند و به افرادی صاحب دانش و توانمند، در زمینه ای خاص تبدیل شوند؟

در این شیوه کار، معلمان باید موقعیت هایی ایجاد کنند که در آنها دانش آموزان پرسش طرح

کنند، راه کارهایی برای حل مسئله ارائ ه دهند و در مورد اینکه چگونه به نتیجه مورد نظر رسیده اندتوضیح دهند.

در چنین رویکردی در تدریس، بر یادگیری با معنا و ماندگار تأکید می شود و آنچه مهم می شود

پیامدهای یادگیری است و این شیوه با روش های یاددهی سنتی که عمدتاً بر سخنرانی و بازخوانی مطالب و یاددهی بر اساس کتاب درسی متکی است بسیار متفاوت است.

در اصل نتایجی است که انتظار می رود دانش آموزان پس از درگیرشدن « پیامدهای یادگیری

با فعالیت های یادگیری توانایی هایشان را در دانش کسب شده در موقعیت های جدید نشان دهند. به

آموزش اتفاق افتاده است که دانش آموز قادر باشد چه کاری ؟ انجام دهد « زبان ساده پیامد یادگیری به این پرسش که پاسخ می دهد، در این رویکرد محیط مدرسه تنها محل تحقق هدف ها نیست بلکه باید بین » فعالیت های فراگیران در مدرسه و محیط اجتماعی خارج از مدرسه ارتباط لازم وجود داشته باشد.

این ارتباط بر پیش فرض های زیر استوار است

:

الف( فرد از همه جا فرا میگیرد: فرد به طور دایم درارتباط متقابل با محیط است و از آن یاد

میگیرد. خانواده، همسالان، گروه های محلی، سازمان ها و نهادهای اجتماعی و غیره همه از عوامل

یادگیری هستند و در تحقق و یا عدم تحقق آن تأثیر دارند.

ب( تجربه یادگیری را عمق می بخشد: هرچه برای دانش آموز فرصت تجربه کردن بیشتر فراهم

شود یادگیری عمیق تر می شود و هرچه تجرب ههای یادگیری غنی تر باشد، یادگیری عمیق تر و همه جانبه ترمی شود. غنای تجربه نیز به تنوع عوامل و وسایل یادگیری که در محیط قرار دارند بستگی دارد. اگرعلاوه بر استفاده از وسایل آموزشی دانش آموزان به محل و مکان خارج از مدرسه برده شوند که به نوعی به موضوع یادگیری ارتباط دارد، محیط یادگیری غنی تر می شود و یادگیری عمیق تر م یگردد.

ج( دیدن، مؤثرتر از شنیدن است: مشاهده واقعیت ها و پدیده ها در یادگیری و نیل به هدف ها

تاثیر زیادی دارد، به ویژه در سنین پایین که فرد دارای تفکر عینی است اثر دیدن و مشاهده کردن بیشاز سنین بالاتر است. چون آنچه در محیط مدرسه و کلاس دیده می شود برای یادگیری مؤثر کفایت نمی کند ارتباط با خارج از مدرسه شرط مهم تحقق هدف های یادگیری پایدار است.

د( پژوهشگری شیوه مؤثر تحقق هدف هاست: مواجه شدن با مسئله و تلاش برای حل آن،مهارت

و روحیه پژوهشگری و تحقیق را در فرد به وجود می آورد. همان طورکه اشاره شد لازمه پژوهشگری مواجهه با مسئله است و مسئل ههای اساسی نیز داخل جامعه است، اگر این نکته را به خاطر آوریم که فرد برای زندگی در جامعه تربیت می شود ضرورت پژوهشگری و ارتباط فراگیر با جامعه در طول آموزش های رسمی بیشتر احساس می شود. فراگیران باید در دوران آموزش حل مسئله را بیاموزند

و در عمل با مسائل جامعه مواجه شوند تا در آینده به عنوان شهروند در جامعه قادر به زندگی سالم و

منطقی باشند.

این امکان را فراهم می کند که فرایند » پیامدهای یادگیری « بیان اهداف برنامه درسی در قالب

آموزش و ارزشیابی تلفیق شوند و عملکرد دانش آموزان با توجه به دانش و تجربیات آنان در سطوح

مختلف ارزیابی شود. برای تحقق این امر؛ انعطاف، تنوع در برنامهٔ درسی، فعالی تهای یادگیری، و

سنجش در عین وحدت درنتیجه و پیامد یادگیری امری ضروری است.

پیامدهای یادگیری به کمک ملاک ها و سطوح عملکردی قابل سنجش هستند. ملاک ها

خصوصیات کیفی و چند وجهی است که تصویر روشنی از عملکرد دانش آموزان را در سطوح مختلف بیان می نماید. پیامد های یادگیری در عین انعطاف باید کاملاً واضح و شفاف نوشته شوند. یعنی هر یک از اهداف دقیقاً تصریح کند که چه عملکردی را از دانش آموزان انتظار دارد.

برای دستیابی به پیامد های یادگیری معلمان باید فرصت های یادگیری را فراهم سازند که در آن

کاوشگری های اصیل، بیان دیدگاه ها و دستیابی به کشفیات به طور آزادانه تحقق پیدا کند. از این رو

معلمان نیازمند آن هستند که به هنگام تدارک فرصت های آموزشی به آموزش در سه سطح زیر توجه کنند:

آموزش واقعیتها

 

آموزش مفاهیم/ مهارت های اساسی

 

آموزش برای به کارگیری آموخت هها در موقعیت های جدید.

سطح اول

یعنی سطح آموزش واقعیتها که صرفاً مستلزم انتقال داد هها و اطلاعات به دانش آموزان

است. سطحی که به طورمعمول در رویکردهای سنتی آموزش مورد تأکید قرار می گیرد.

سطح دوم

یعنی سطح آموزش مفاهیم/ مهارت ها مستلزم درک و فهم و تجزیه وتحلیل این داد هها و اطلاعات به مثابهٔ مفاهیم/ مهارت های اساسی است.

در سطح سوم یعنی سطح به کارگیری آموخته ها در موقعیت واقعی

به این موضوع پرداخته میشود که آیا آموخته های سطوح قبلی برای دانش آموزان نهادینه شده است.

بنابراین، یادگیری زمانی اتفاق می افتد که تمام سطوح سه گانه یکدیگر را تکمیل کنند. اغلب اوقات این سطوح زمانی به طورکامل تحقق می یابد که، به دان شآموزان فرصت داده شود تا شخصاً و یا به طورغیرمستقیم امور را تجربه کنند

.

نقش معلم در فرایند آموزش

:

1 تسهیل آگاهی دان شآموزان نسبت به نظام شناختی خود

٢ مطالعه و تردید در مورد دانش و تجربیات کسب شده

٣ گفتگو با دانش آموزان در زمینهٔ راه های کسب تجربیات و اطلاعات جدید

٤ گسترش آگاهی دانش آموزان نسبت به اشیاء و پدید هها به منظور دستیابی به درک عمیق و

معنادار.

برای اینکه دانش آموز بتواند چنین مسیری را طی کند، یادگیری زمینه محور که آموزش را به

زندگی روزمره او پیوند می دهد شیوه مناسبی است، که سعی شده است کتاب درسی علوم تجربی بر

اساس این ایده تدوین شود

.

بسته آموزشی علوم تجربی

 

در طراحی برنامه جدید آموزش علوم، بسته آموزشی تدارک دیده شده است که می تواند به

معلمان درتحقق اهداف آموزشی با رویکرد کسب شایستگی های اساسی و زمینه محوری کمک نماید

.

عناصر این بسته آموزشی عبارت است از:

١ کتاب درسی

٢ کتاب راهنمای معلم

٣ کتاب کار

٤ فیلم آموزشی معلم

٥  فیلم آموزشی دانش آموز

1 کتاب درسی

بخش های مختلف کتاب درسی شامل:

هشدار: این بخش با هدف توجه به نکات ایمنی، بهداشتی و پیشگیری از حوادث تلخ در نظر

گرفته شده است و بر حسب هر یک از موضوعات درسی نکاتی برای آموزش به دان شآموزان مطرح شده است.

ایستگاه تفکر: این بخش با هدف توجه به تفکر در ابعاد مختلف آن مطرح شده است.

شگفتی های آفرینش: این بخش با هدف توجه به خالق هستی، درک عظمت هستی و شگفتی های

جهان خلقت ارائه شده است.

فعالیت کار در خانه: این فعالیت ها با هدف انتقال آموخته ها به خارج از موقعیت های یادگیری

کلاسی مطرح شده است و امکان کسب تجربه های فردی و گروهی را برای دانش آموزان فراهم می کند.

کار و فناوری: این بخش با هدف آشنایی بیشتر دانش آموزان با مشاغل مرتبط با موضوعات

درسی ارائه شده است.

علم وزندگی: این بخش با هدف مرتبط ساختن آموخته های دان شآموزان با مسایلی که در

محیط زندگی آنان وجود دارد ارائه شده است.

بخش غیرتجویزی: این بخش با هدف مداخله معلمان در اجرای برنامه درسی پیش بینی شده

و معلمان می توانند بر حسب نیاز دانش آموزان، موقعیت های محلی فعالیت هایی را برای یادگیری

دانش آموزان طراحی واجرا کنند.

2 کتاب راهنمای معلم

کتاب راهنمای معلم شامل دو فصل است:

فصل اول:کلیات

در این فصل جهت گیری های برنامه درسی علوم تجربی و چگونگی عملیاتی شدن رویکردهای

جدید برنامه تبیین شده است. مطالعه این توضیحات به شما کمک خواهد کرد تا بتوانید فعالیت های

آموزشی پیش بینی شده در کتاب درسی یا راهنمای معلم را عمیق تر در ک کرده و در تحقق اهداف برنامه موفقیت بیشتری داشته باشید

.

فصل دوم: آموزش موضوعات درسی

 

این فصل شامل موارد زیر است.

درس در یک نگاه: در این قسمت ضرورت آموزش هر یک از درس ها در قالب درس در

یک نگاه تبیین شده است.

هدف ها و پیامدها و سطوح عملکرد: اهداف یادگیری هر درس نیز در قالب پیامدها در سه

سطح زیربیان شده است:

1 آنچه همه دانش آموزان باید به آن دست یابند

٢ آنچه بیشتر دانش آموزان باید به آن دست یابند

٣ آنچه برخی از دانش آموزان به آن دست خواهند یافت مطرح شده است.

برای آشنایی بیشتر با پیامدهای یادگیری به توضیحات ارائه شده در بخش کلیات مراجعه نمایید.

این سطوح با آنچه در ارزشیابی کیفی) توصیفی( تحت عنوان سطوح عملکرد/ انتظارات مطرح شده

همخوانی دارد و می تواند به شما در ارزشیابی از عملکرد دانش آموزان کمک نماید.

دانستنی ها برای معلم: دانستنی ها برای معلم در این فصل شامل نکات آموزشی است که

به هنگام تدریس به آن نیاز خواهید داشت و پاسخگویی به برخی از پرسش های دانش آموزان مستلزم

مطالعه این بخش است. برای اطلاعات بیشتر می توانید به سی دی آموزشی معلم مراجعه نمایید.

فعالیت های یادگیری: مطالب این بخش دربرگیرنده روش اجرای فعالیت های کتاب درسی

است و در برخی از فصول توضیحات بر اساس هر یک از فعالیت های کتاب درسی ارائه شده و در

برخی موارد نیز پیشنهادات برای اجرای فعالیت ها به صورت کلی ارائه شده است. تلاش شده تا سطوح عملکرد، پیامدهای درس را پوشش دهد.

جدول ارزشیابی: شامل ملاک های ارزشیابی و سطوح عملکرد بر اساس هر یک از ملاک ها

است. این ملاک ها برگرفته از پیامدهای یادگیری است و برای پوشش دادن به سطوح پیامدهای یادگیری(همه، بیشتر، برخی هریک از ملاک ها در سه سطح عملکرد تبیین شده است.

علاوه بر این روش ها، ابزارهای پیشنهادی ذیل نیز برای ارزشیابی از عملکرد دانش آموزان

ارائه شده است.

3 کتاب کار: نکات قابل توجه در استفاده از کتاب کار برای یادگیری دانش آموزان:

فعالیت های کتاب کار برای مرور آموخته ها طراحی شده است. لذا انتظار می رود بیشتردانش آموزان بتوانند با کتاب کار ارتباط برقرار کرده و فعالیت های آن را شخصاً انجام دهند. اجرای

فعالیت ها نیازمند مشارکت مستقیم اولیاء/ معلم نیست. در خصوص دانش آموزانی که توانایی کمتری

دارند، ابتدا اطمینان پیدا کنید که آنان دستورالعمل اجرای فعالیت را به درستی درک کرده اند. به این

منظور می توانید در خصوص روش اجرای فعالیت، یک گفت وگوی فردی را ترتیب دهید و سپس

اجرای فعالیت را به دان شآموزان واگذار کنید. اطمینان داشته باشید که دان شآموزان می توانند با

هدایت شما از اشتباهات خود نیز بیاموزند. این روش کمک می کند تا اعتماد به نفس دانش آموزان

تقویت شود...

 

 

 

 

 

تحليل محتواي كتب درسي علوم تجربی

 

توصيه هاي كلي :

1-تصاوير كلي كتاب ، رنگ آميزيها ، تصوير روي جلد و مطالب ارائه شده در متن كتاب همگي جالب توجه و مورد توجه ويژه است .

2- بهتر بود در ارائه مطالب درسي در بعضي جاها از داستان ، خاطره و گاهي تجربيات به روز دانش آموزان استفاده مي شد تا بيشتر مورد توجه آنها قرار مي گرفت .

3- كادرهاي ارائه شده با عنوان جمع آوري اطلاعات به خصوص در بعضي از فصلها بسيار زياد بوده و تأثير به سزايي در يادگيري مطالب درسي ندارد كه متأسفانه امروزه به علت حجم زياد كتابهاي كمك درسي با عنوانهاي متعدد اكثريت بچه ها را بر‌آن مي دارد تا با پاسخگويي به اين اطلاعات از روي اين كتابها فقط به فكر كسب نمره باشند كه به نظر اينجانب بهتر است به جاي آن از فعاليت بسازيد به خصوص در فصلهاي زمين شناسي بهره گرفت . مثل ساخت ماكت كه بچه ها در ساخت آنها تبحر و استعداد كافي دارند و به يادگيري مطالب درسي كمك مي كنند .

4- نگرش ها كه امروزه جايگاه بالايي در يادگيري علم دارد و نوع نگاه و عملكرد ما را نسبت به افراد و محيط پيرامونمان تعيين مي كند در بعضي از مباحث درسي كتاب بسيار كم رنگ است و مي توان گفت كاملاً ناديده گرفته شده است .

5- كادرهاي مشاهده كنيد اگر امكانات كافي در دسترس باشد بسيار جالب توجه بوده  و كار برد فراواني در يادگيري محفوظات دانش آموزان دارد .

6- صورت كلي ارائه مطالب يعني ارائه مطالب از آسان به مشكل در بعضي  از مطالب درسي رعايت نشده است .

 

 

 

 

 

 

 

 

تحلیل کتاب درسی علوم سوم ابتدایی

فهرست مطالب                    علوم پایه سوم دبستان

صفحه                                                                                                           عنوان فصل                                                                                   

نیازهای جانوران  ..........................بارش مغزی        ..................................................................2

جانوران مهره دار....................بدیعه پردازی   ...........................................................................4

گوناگونی جانوران ................نمایشی             .........................................................................6

گرما ومواد ( 1) ....................مکاشفه ای            ......................................................................8

گرما ومواد ( 2 ) ................ مکاشفه ای             ......................................................................10

انرژی چیست  .................تدریس اعضای تیم    .....................................................................12

آب در روی زمین ............پرسش و پاسخ          .....................................................................14

دریا ها  ...........................آمزش با رسانه            .....................................................................16

منابع انرژی ...................قصه گویی                     .................................................................. 18

اندام های حرکتی ...............کاوشگری                ...................................................................20

دستگاه گوارش ..................کارایی تیم              .....................................................................22

غذای سالم ........        گردش علمی.........................................................................................

                 تحلیل محتوای کتاب علوم سوم ابتدایی

                      درس اول: نیازهای جانوران 

در فرآیند این درس، دانش آموزان از طریق مشاهده ی جانوران در محیط اطراف یا تصاویر آن ها با نیازهای جانوران برای ادامه ی حیات آشنا می شوند.

آن چه دانش آموزان در مورد «جانوران» می دانند:

سال اول:جانوران در آب یا خشکی زندگی می کنند،‌گیاه خوار یا گوشت خوارند، نوع حرکت جانوران گوناگون است، بعضی از جانوران لانه می سازند و بعضی مهاجرت می کنند. انسان از جانوران استفاده های گوناگون می کند.

سال دوم: محل زندگی گیاهان و جانوران مختلف با یک دیگر تفاوت دارد. برخی در آب، برخی در جنگل، برخی در بیابان زندگی می کنند. جانوران و گیاهان برای زنده ماندن به هوا نیاز دارند.

 تحلیل هدف ها: انتظار می رود در فرآیند آموزش این درس هر دانش آموز به هدف های زیر برسد:

هدف کلی : آشنایی با نیاز های جانوران

اهداف جزئی :

1- نیاز های جانوران را بشناسند

2- منظور از نیازها را بدانند

3- نیازبه غذا و لانه را بدانند

 

اهداف رفتاری:

 

1- بتوانند نیازهای جانوران را نام ببرند

2- نسبت به لانه سازی جانوران علاقه نشان دهند

3- محل زندگی بعضی از جانوران را ترسیم کند

دانستنی ها و مهارت ها:

1- با جمع آوری اطلاعات در باره ی محل زندگی جانوران، نتیجه بگیرد که محل زندگی آن ها متفاوت است.

2- با مقایسه ی دندان های جانوران، نوع غذای آن ها را تعیین کند و نتیجه بگیرد که غذای جانوران به نوع دندان های آن ها بستگی دارد.

3- با جمع آوری اطلاعات در باره ی جانوران مختلف، به عادت های بعضی جانوران مثل خواب زمستانی و مهاجرت و زندگی گروهی پی ببرد.

4- با مشاهدی جانوران و رفتار آن ها درک کند که جانوران به آب، غذا و هوا نیاز دارند.

5- با انجام آزمایش های مناسب و دقت در مشاهده ی آن ها به وجود هوا در خاک و آب پی ببرد.

نگرش ها:

1- به مطالعه ی زندگی جانوران و مشاهده ی رفتارهای آنان علاقه مند شود.

2- در حفظ محیط زیست گیاهان و جانوران بکوشد.

3- در فعالیت های گروهی به نظر دیگران توجه کند.

تحلیل محتوا

به نظر بنده محتوای این بخش از کتاب دانش آموز را به این اهداف می رساند ولی در قسمت نیاز به جای مناسب و نیاز به لانه  ، نیاز به غذا و  نیاز به آب و نیاز به همکاری  از موجودات اهلی هیچ نامی برده نشد یا تصویری از آنها چاپ نشده است.

روش های تدریس مناسب

برای تدریس این درس می توان از روش های سخنرانی –نمایشی-پرسش و پاسخ و گردش علمی استفاده نمود.

ارزشیابی

برای ارزشیابی از این درس باید از روش عملی نه کتبی استفاده نمود. و با مشاهده و ثبت مشاهدات میزان دستیابی دانش آموز به اهداف نگرشی را سنجید.                   

 

 

 درس دوم : جانوران مهره دار

 

 

 

در فرآیند این درس، دانش آموزان با جانوران مهره دار آشنا می شوند و آن ها را در 5 گروه اصلی طبقه بندی می کنند و از طریق مشاهده، مقایسه و جمع آوری اطلاعات، به ویژگی ها و خاصه های مهم هر گروه پی می برند. در این درس سعی می شود نگرش مثبت دانش آموزان نسبت به حفاظت از جانوران تقویت شود و آنان به دقت در مشاهده ی دنیای جانوران ترغیب شوند.

آن چه دانش آموزان در مورد «جانوران» می دانند:

سال اول: جانوران حرکت می کنند، غذا می خورند و تنفس می کنند. بسیاری از جانوران برای انسان فایده دارند.

 سال دوم: جانوران در زیستگاه های مختلف مثل جنگل، بیابان، شهر و روستا زندگی می کنند. پوشش بدن جانوران متفاوت است.

هدف ها: انتظار می رود در فرآیند آموزش این درس هر دانش آموز به هدف های زیر برسد:

 

اهداف کلی :آشنایی با انواع جانوران مهره دار

 

اهداف جزئی :

 

1- دانش آموزان انواع جانوران مهره دار را بشناسند

2- دانش آموزان با ماهیها آشنا شوند

3- نحوه زندگی دو زیستان را درک کنند

4- آشنایی دانش آموزان با پر ندگان و خزندگان

5- دانش آموزان با زندگی جانوران مهره دار آشنا شوند

 

 

 

اهداف رفتاری :

 

1- دانش آموز بتوانند بدون کمک دیگران انواع جانوران مهره دار را نام ببرد

2- دانش آموز بتواند از روی شکل نام جانور مهره دار را بگوید

3- دانش آموز بتواند از روی اسم جانور مکان زندگی آن جانور را بگوید

4- دانش آموز بتواند از روی شکل جانور غذای آن را به صورت نمایش خلاق نشان دهد

 

مهارت ها و دانستنی ها:

1- با مشاهده ی جانوران و مقایسه ی ویژگی هایشان، آن ها را به دو گروه مهره دار و بی مهره طبقه بندی کند.

2- با مشاهده ی بدن مهره داران ،‌نتیجه بگیرد که مهره داران در بدن خود اسکلتی استخوانی دارند.

3- از طریق مشاهده ی جانوران مختلف (مثل ماهی ، قورباغه) در مورد آن ها اطلاعات جمع آوری کند.

4- با مشاهده و مقایسه ی شکل منقار پرندگان،‌نوع تغذیه ی آن ها را مقایسه نماید و در این باره مثال بزند.

5- با استفاده از اطلاعاتی که جمع آوری می کند، جانوران مهره دار را به پنج گروه طبقه بندی کند و برای آن ها مثال بزند.

6- با مشاهده ی پای جانوران، نوع حرکت جانور را پیش بینی کند.

7- با مشاهده ی دقیق بدن جانوران مهره دار در مورد اسکلت بدن آن ها و قسمت های مهم اسکلت اطلاعاتی جمع آوری کند.

نگرش ها:

1- به مطالعه و مشاهده ی جانوران و رفتار آن ها علاقه مند شود.

2- سعی کند از جانوران و موجودات زنده ای که به انسان آسیب نمی رسانند، حمایت کند.